Türkiye’nin zengin doğası ve bitki örtüsü, eşsiz tarihi ve kültürel değerleri ile dikkat çekiyor. Saat kuleleri, bu önemli mirasın nadide örnekleri arasında yer alıyor.
Saatin icadı, törensel işlev yaparken, insanların gözü önünde yüksek ve büyük biçimde şehir meydanlarında yer alıyordu; evlere veya ceplere girmeden, kollara takılmadan önce.
Ülkenin birçok şehrinde bulunan ve izleyenleri kendine hayran bırakan saat kuleleri, asırlardır şehirlerin en çarpıcı mimari yapıları olarak zamana tanıklık ediyor. Bu kuleler, bulundukları şehirlerin sembolleri haline gelmiş olup, bazıları AA ekipleri tarafından havadan görüntülenmiştir.
Konak Meydanı’nın süsü: İzmir Saat Kulesi
İzmir’in sembolü olan saat kulesi, Osmanlı padişahı Sultan 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yılı için inşa ettirilmiştir. İzmir Valisi Kıbrıslı Kamil Paşa, oğlu Bahriye Mirlivası Said Paşa ve Belediye Başkanı Eşref Paşa’dan oluşan kurul tarafından yapılan bu 25 metre yüksekliğindeki, dört katlı sekizgen planlı kule, Konak Meydanı’nı süslemektedir.
Antalya, Niğde ve Erzurum’da zamana tanıklık ediyorlar
“Turizmin başkenti” olarak anılan Antalya’daki Kaleiçi’nin giriş kapısındaki saat kulesi, kentin siluetini şekillendiren en önemli yapılar arasında gösterilmektedir. M.S. 9. yüzyılda Doğu Roma (Bizans) döneminde inşa edilen beşgen burç, 2. Abdülhamid’in şehirlerdeki saat kulelerine önem vermesi sebebiyle 20. yüzyılın başlarında kare şeklinde yeni taşlarla güçlendirilerek saat kulesine dönüşmüştür.
1942 yılındaki fırtınada yıkılmadan önce tipik bir kubbe yapısına sahip olan 14 metre yüksekliğindeki bu kule, kare planlı olarak yeniden onarıldı. Niğde’deki Alaeddin Tepesi’nde, iç kalenin güneybatı köşesindeki burcun yarısı yıkılıp doldurularak, Sultan 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıl dönümünde Ziya Paşa tarafından 1901-1902 yıllarında bir saat kulesi inşa edildi.
Minareyi andıran dış görünümüyle bu saat kulesinin kaidesi ve gövdesi, ongen planla inşa edilmiştir. Erzurum’daki saat kulesi, İslami dönemin en eski yapılarından biri olup 12. yüzyıl ortalarında Saltuklu Hükümdarı Ebu’l Kasım tarafından iç kale mescidine minare olarak inşa edilmiştir. İç kalenin güneydoğu köşesinde sur duvarına bitişik olan yapının kaidesi kesme taştan, gövdesi ise silindirik tuğladan yapılmıştır.
1881 yılında saatin yerleştirilmesi ile birlikte “saat kulesi” ve aynı zamanda gözetleme kulesi olarak kullanılan yapı, pişmiş tuğladan 11,5 metre yüksekliğinde olup kufi karakterdeki kitabesi ile dikkat çekmektedir. Saati tutan ahşap kule ve üst mimarisi batılı tarzda inşa edilmiştir.
Kayseri, Yozgat ve Edirne’nin mimarisine renk katıyorlar
Kayseri Cumhuriyet Meydanı’ndaki saat kulesi, 1906 yılında Sultan 2. Abdülhamid’in emriyle inşa edilmiştir. Tavlusunlu Salih Usta’nın yaptığı kesme taştan kare planlı saat kulesinin içi silindirik biçimdedir. Mekanizması Almanya’nın Leipzig kentinden getirilen kule, 10 metre yüksekliğinde ve çinkodan yapılmış çatısında bir rüzgar gülüne sahiptir.
Tevfikzade Ahmet Bey’in belediye başkanlığında 1908 yılında Şakir Usta tarafından inşa edilen Yozgat Saat Kulesi, şehir merkezinde bulunmaktadır. Yüzyıllara meydan okuyan bu görkemli kule, zemin kat dahil 7 kattan oluşur. İlk katın cephelerinde 4 saat yer alır ve kesme taşlarla inşa edilmiştir.
Edirne’de, Roma Kralı Hadrianus tarafından inşa edilen surların dört köşesindeki kulelerden biri olan Makedonya Kulesi, bu döneme ait günümüze ulaşan tek örnek konumundadır.
Edirne valilerinden Hacı İzzet Paşa’nın 1866-1867 yıllarında kule üzerine inşa ettirdiği ahşap katlar ve yerleştirdiği saatlerin ardından bu kule, “Makedon Saat Kulesi” olarak bilinmeye başlanmıştır. 1953’tekidepremde ciddi şekilde hasar alan kule, restore edildikten sonra müze ve ören yeri olarak ziyarete açılacaktır.
Tokat ve Bilecik’teki asırlık saat kuleleri
Tokat’ın Behzat Bulvarı’nda yer alan saat kulesi, Sultan 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıl dönümünde halkın katkılarıyla mutasarrıf Bekir Paşa ve Belediye Başkanı Mütevelli oğlu Enver Bey tarafından yapılmıştır. 33 metre yüksekliğindeki kesme taş saat kulesi, kentin her yerinden görülebilecek şekilde inşa edilmiştir.
Bilecik, 1907 yılında, Ertuğrul Mutasarrıfı Musa Kazım Bey tarafından inşa edilen 15 metre yüksekliğinde bir saat kulesine ev sahipliği yapmaktadır. Bu kule, İstasyon Caddesi’nde yer alan ve günümüzde belediye hizmet binası olarak kullanılan idadi mektebinin yakınındadır.
