İslam medeniyetinin sembollerinden biri olan camiler, tarih boyunca farklı medeniyetlerde çeşitli mimari formlarda inşa edilmiştir. Zamanla, benzersiz tasarımlara sahip camiler de ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu değerli yapılar, yalnızca ibadet yerleri değil, aynı zamanda birlik ve beraberliğin simgesi ve siyasi, sosyal hizmetlerin merkezi olarak da işlev görmektedir. Bu nedenle, İslam devletlerinin ve imparatorluklarının kuvvetlerini sergilemek veya bağımsızlıklarını ilan etmek adına inşa ettikleri camiler, tarihte önemli bir yere sahiptir.
İslam ülkelerinin simgesi olan camilerin mimarisi arasında farklılıklar gözlemlenmektedir. Her medeniyetin kendine özgü mimári stil ve motifleri olmakla birlikte, zamanla modern cami mimarisi anlayışının örnekleri de ortaya çıkmaya başlamıştır. “Dünyanın en büyük camisi”, “dünyanın en gösterişli camisi” gibi unvanların yanı sıra, “en sıra dışı cami” ve “en ilginç mimariye sahip cami” gibi yeni unvanlar da ön plana çıkmıştır.
Yeni dünyanın eşsiz mimari yapıları arasında yer alan en ilginç camiler…
Şeyh Faysal Camii – Pakistan
Suudi Kralı Faysal bin Abdülaziz’in 1996 yılında Pakistan’ı ziyaretinin ardından, Pakistan halkına bir hediye olarak inşa ettirdiği Faysal Camii ve Külliyesi, İslamabad’ın en muazzam yapısıdır. Türk mimar Vedat Dalokay tarafından tasarlanan caminin mimarisi, uluslararası bir yarışmada 43 proje arasından birinci seçilerek hayata geçirilmiştir. Mimar Dalokay’ın Ankara için geliştirdiği bu proje, modern bulunarak reddedilmiş ve Pakistan’da inşa edilmiştir.
Türk cami mimarisi anlayışına göre merkezi planla tasarlanan caminin minareleri Edirne Selimiye Camii’nden ilham alınarak yapılmıştır.
Vedat Dalokay, projenin yarışmayı birincilikle bitirmesinin ardından şu şekilde açıklama yapmıştır;
“Mabet, şehir silüetinde geceleyin de varlığını ortaya koyabilmelidir. Kubbe yarıklarını ve minarelerin konstrüktif elemanlarını aydınlatan ışık hazneleri, mabet formunun gerçek kişiliğini bozmadan onu içten aydınlatmakta ve mabet, geceleyin de gündüz canlılığında yaşayabilmektedir.”
“Cami, tabiatla kaynaşmıştır; topraktan yükselen, on abağlı bir düşünceyle ele alınmıştır. (…) Her gün gerçekleşecek cenaze namazları ve merasimleri, mabet aktivitesini aksatmayacak yepyeni bir anlayışla ele alınmıştır. Hazırlanan ayrı bir platform, en büyük cenaze namazı ve merasimlere olanak tanımaktadır. Bu, planın en büyük ve yeni özelliğidir. Cemaatler arasında güçlü bir bağ kurulmuştur ve tüm noktalardan, tüm cemaatlerin her türlü dini aktiviteye rahatça ve aynı anda katılabilme imkânları araştırılmıştır.”
Şeyh Zayid Camii – Abu Dhabi
Şeyh Zayid Camii, Birleşik Arap Emirlikleri’nin başkenti Abu Dhabi’de, Emir Şeyh Zayed bin Sultan Al Nahyan tarafından İslam kültürünün çeşitliliğini bir araya getirmek amacıyla inşa edilmiştir. Dünya kültürlerini bir araya getirme amacını taşıyan camide Türkiye, Yeni Zelanda ve Almanya gibi ülkelerden gelen malzemeler ve çeşitli mimari örnekler kullanılmış, inşası için yaklaşık 545 milyon dolar harcanmıştır.
Şeyh Zayid Camii’nin dış cephesi, zemini ve kolonları tamamen mermerle kaplanmışken, avizeleri ise Swarovski pırlantalarla süslenmiştir. 82 farklı boyutta kubbeye sahip olan bu cami, dünyanın en büyük camilerinden biri olma özelliğini taşımakta ve 40 bin kişi aynı anda ibadet edebilmektedir.
Kristal Camii – Malezya
Kristal Camii, adından da anlaşılacağı gibi cam, metal ve kristal malzemelerin yoğun olarak kullanılmasıyla inşa edilmiştir. Kuala Terengganu’da yer alan bu cami, modern İslam mimarisinin en göz alıcı örneklerinden biri olarak gösterilmektedir. Yapımında kullanılan bazı malzemelerin Çin’den getirilmesi ve Çin mimarisi etkileri taşıması nedeniyle Malezya halkı tarafından başta eleştirilse de, görkemli mimarisi ülkenin en zengin eserleri arasında yer almaktadır.
Kristal Camii, akşamları nehir kenarında oluşturduğu ışık manzarası ile hayranlık uyandırmaktadır. Ayrıca, modern mimarisiyle sınırlı kalmayıp, teknoloji ile entegre bir alt yapıya sahip olarak kablosuz internet hizmeti de sunmaktadır.
Şian (Xian) Ulu Camii – Çin
İlk bakışta, Çin’in ünlü budist tapınaklarına benzeyen Şian Ulu Camii, 13 yüzyıldır tarihi İpek Yolu’nun başlangıç noktası olan Şian şehrinde Müslümanlara hizmet vermektedir. Tang Hanedanlığı döneminde M.S 742 yılında inşa edilen cami, geleneksel Çin mimarisi özelliklerini taşımaktadır.
Çin hat sanatıyla süslenmiş kapı ve kemerleriyle dikkat çeken camide dershane, yemekhane ve külliye bulunmaktadır. Kur’an-ı Kerim’in 30 cüzünün nakşedildiği ahşap da Şian Camii’nde yer almaktadır.
Şian Ulu Camii’nde, diğer bölgelerde olduğu gibi dışarıdan duyulacak biçimde ezan okunmaktadır ve bu ezan, şehir merkezinde yankılanmaktadır.
Cenne Ulu Camii – Mali
Afrika’nın kerpiç sarayı olarak adlandırılan Cenne Ulu Camii, Mali’nin sembolü olup Malili Müslümanlar için büyük bir öneme sahiptir. Güney Sudan mimari tarzında yapılmış olan bu cami, çeşitli süslemelerden yoksundur. Yaklaşık bin yıllık tarihiyle ve sade mimarisiyle etkileyici olan bu yapı, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde de yer almaktadır.
Yüzden fazla sütunun ayakta tuttuğu bu dünyanın en büyük toprak yapısı, her yıl “Çamur Bayramı’nda” halkın kendi elleriyle taşıdığı çamurlar ile yeniden onarılmaktadır.
