Doğal güzellikleri, bol oksijenli yaylaları, damakları şenlendiren mutfağı ve enerjik insanlarıyla keşfetmeye doyamayacağınız bir rota arıyorsanız, Karadeniz Bölgesi’ni tercih etmenizi tavsiye ederim.
Bu yazıda ise Karadeniz’in ruhu dinlendiren doğal güzelliklerini bir kenara bırakarak, iştah açan mutfağından bahsetmek istiyorum.
Karadeniz mutfağının başrolünde yer alan mis gibi tereyağı, bölgenin sembolü hamsi ve altın sarısı rengiyle yemeklere ayrı bir tat katan mısır unu gibi pek çok eşsiz lezzet bulunuyor.
Hadi, Karadeniz mutfağının en bilinen lezzetlerine birlikte göz atalım.
Karadeniz Mutfağı’nın En Sevilen 19 Yöresel Yemeği:
1) Bir Çorbadan Daha Fazlası: Karalahana Çorbası
Karalahana çorbası, Karadeniz’in en tanınmış yemeklerinden biridir. İçinde karalahananın yanı sıra mısır ve barbunya gibi baklagiller de bulunur; bu nedenle sadece bir çorba olarak nitelendirmek haksızlık olur.
Üzerine biraz kırmızı pul bibermısır ekmeği ile birlikte yediğinizde tadına doyum olmuyor!
2) Sarmaların Şahı: Karalahana Sarması
Karadeniz mutfağının en sevilen yemeklerinden biri de karalahana sarmasıdır. Sarmaların her türlü hali güzeldir, ama Karadeniz’in karalahana sarması bambaşka bir güzellikte.
Yanında hafif sarımsaklı ev yoğurdu ve tereyağında kızartılmış kırmızı pul biber ile birlikte sunulduğunda, insanın bir tencere daha yiyesi geliyor.
3) Türkiye’nin En Lezzetlisi: Kuru Fasulye
Kuru fasulye milli yemeğimiz olarak nitelendirilebilir. Kuru fasulye pişirilmeyen ev neredeyse yok gibidir.
Her yörenin kendine has bir kuru fasulye pişirme yöntemi vardır, fakat Karadeniz bölgesinde şeker fasulye ile yapılan kuru fasulyenin tadı bambaşkadır.
Yanında kütür kütür lahana turşusu ve tane tane pirinç pilavı ile birlikte servis edildiğinde ziyafeti tamamlıyor.
4) Parmak Isırtan Lezzet: Karadeniz Pidesi
Karadeniz Bölgesi’nde neredeyse her şehrin kendine özgü bir pidesi vardır. Kimi yuvarlak yumuşak kenarlı, kimi mekik formunda çıtır kenarlı, kimi açık kimi kapalıdır.
Ancak değişmeyen bir gerçek var ki hepsi de parmak ısırtmaktadır. Hangi Karadeniz kentine giderseniz gidin damak tadınızı şenlendirecek bir pide sizi bekliyor.
5) Uzayıp Giden Lezzet: Kuymak
Mis kokulu tereyağı, altın sarısı mısır unu ve uzayıp giden golot peyniri ile bir araya gelerek muhteşem bir birleşim oluşturan kuymak, Karadeniz sofrasının vazgeçilmezlerinden biridir.
Karadenizliler için kuymak sadece bir kahvaltı lezzeti değil, aynı zamanda balık sofralarında bile kendine yer bulabilen bir lezzettir; ben de günün her anında afiyetle yenebilecek Karadeniz lezzetleri arasında en ön sıralarda yer aldığını düşünüyorum.
6) Ekmeğin En Sarısı: Mısır Ekmeği
Karadenizlilerin lazut ekmeği olarak adlandırdığı mısır ekmeği, Karadeniz sofralarının vazgeçilmezlerindendir.
Kahvaltıdan balık sofralarına, çay saatinden sebze yanına kadar her öğüne ve her yemeğe yakışan mısır ekmeği, uzun süre tazeliğini koru, bu nedenle Karadeniz’de en sık yapılan ekmek çeşitlerinden biridir.
7) Otun Karadenizlisi: Hoşkıran Otu Kavurması
Mısır tarlalarında yetişen, Karadeniz’in en lezzetli otlarından biri olan hoşkıran, soğan, istenirse bulgur veya pirinçle birlikte kavrularak hamsinin en güzel eşlikçilerinden biri haline gelir.
8) Sapı Lezzete Dönüştüren Yemek: Tomara Kızartması
Haşlanan tomara otunun sapları mısır unu, tereyağı ve yumurta ile harmanlanarak kızartılır ve ortaya tadı damağınızda kalacak tomara kızartması çıkar.
Özellikle Karadeniz kahvaltılarında ve akşam çay saatlerinde tercih edilen tomara kızartması, mutfakta hiçbir şeyin israf edilmediği, kullanılmayan her malzemeden bir platoya dönüştürülen Karadeniz mutfağının en popüler lezzetlerinden biridir.
9) Sebzenin Bir Başka Hali: Kaygana
Başta pazı olmak üzere ıspanak, karalahana gibi çeşitli yeşil yapraklı sebzelerle hazırlanan börekle omlet arası bir tat olan kaygana, Karadeniz mutfağının öne çıkan lezzetlerindendir.
Kaygana, sebze sevmeyenlere bile sebzeleri sevdirir; denemelisiniz.
10) Bir Başka Turşu: Fasulye Turşusu Kavurması
Tereyağında hafif karamelize olan soğanlarındoğranmış fasulye turşusuTuz ve baharatlarla
Hatta yazarken bile insanın ağzını sulandıran fasulye turşusu kavurması, Karadeniz mutfağındaki favori yemeklerim arasında ilk sıralarda yer alır.
İster geç saatlerde yapılan kahvaltılarda ister akşam yemeklerinde meze olarak sunulan fasulye turşusu kavurması, bence her sofraya uygundur.
11) Yöreselin En Sağlıklısı: Sarambula
Karadeniz mutfağında sebze ağırlıklı yöresel yemeklerin sayısı oldukça fazladır. Sarambula da bu lezzetlerden biridir.
Pazı, pırasa, mısır yarması ve pirinç ile hazırlanan sarambula, başlı başına bir yemek olarak nitelendirilebilir. Bir kasesi bile karnınızı doyurmaya fazlasıyla yeter.
12) Hem Göze Hem Mideye Hitap Eden Lezzet: Siron
Yöreden yöreye ismi değişse de lezzeti asla değişmez. Rulo
Üzerine yoğurtkırmızı pul biber
Karadeniz’in hangi iline giderseniz gidin sironu sadece yerinde tatmakla kalmayın; hazır paketlerden birkaç kutu almayı da unutmayın.
13) Her Yola Yatan Balık: Hamsi
Kimileri onu balık bile saymaz ama Karadeniz’in incisi hamsi, çekirdek gibi yenir; özellikle mısır unlu tavası eşliğinde!
Davet sofralarının yıldızı pilavıdır, balıkla hazırlanan meze çeşitlerinin en sevilenidir hamsikoli. Tek bir balık türüyle bu kadar fazla lezzet çıkaran başka bir mutfak var mı, bilmiyorum.
Karadeniz hamsisi bir başkadır. Eğer hamsi mevsimine denk gelirseniz, Karadeniz’e gidip doya doya hamsi ve hamsili lezzetler tüketmeden dönmemenizi tavsiye ederim.
14) Pilavların En Zahmetlisi: Hamsili pilav
Bir yanda pilav pişerken, diğer yanda hamsiler özenle ayıklanarak fırın kabının kenarlarına dizilir. Hazırlanan pilav, hamsilerin üzerine koyularak fırına verilir.
Hamsiler piştikten sonra dilimlenerek servis edilen bu börek benzeri pilavı yemeden Karadeniz turunuz sonlanırsa üzülürsünüz, demedi demeyin.
15) Sütlacın En Lezzetlisi: Hamsiköy sütlacı
Hamsiköy’ün sütlacı, daha önce hiç sütlaç yememişim dedirtecek kadar lezzetlidir.
Kıvamı, şekeri ve pirinç oranı ile bugüne kadar yediğiniz tüm sütlaçların tahtını sarsacak Karadeniz’in en iyi sütlacını tatmak için yönelmeniz gereken yer Hamsiköy olmalıdır.
16) Böreklerin En Tatlısı: Laz Böreği
İncecik açılmış hamur arasında enfes bir muhallebi ve üzerine sıcak bir şerbet. Yazarken bile ağzınızı sulandıracak bir lezzet. Biraz ağır bir tat olsa da benim fikrimce Karadeniz mutfağının en muhteşem lezzetleri arasında yer alıyor Laz böreği.
Karadeniz’e yolculuk yaptığınızda, ince belli bardakta demlenmiş Karadeniz çayı eşliğinde laz böreği yemeden dönmeyin, yoksa üzülürsünüz.
17) Helvasının Laz Hali: Laz Helvası
İrmik helvasını andıran Laz helvasının sırrı, irmiği kavururken kullanılan köy tereyağında ve irmik kavrulduktan sonra eklenen vanilyada gizlidir.
Damak zevkinize göre üzerine bol tarçındondurma
18) Sıcacık Bir Tatlı: Kukuca
Bal kabağı, mısır unu, tereyağı, toz şeker ve sütün muhteşem birleşiminden doğan kukuca, Karadeniz mutfağının en sevilen tatlılarından biridir.
Özellikle sıcak servise sunulduğunda, kaşıklamaya doyamayacaksınız, demedi demeyin.
19) Tatlıların En Sağlıklısı: Pepeçura
Görünümüyle gönülleri, tadıyla damakları şenlendiren Karadeniz tatlılarından biri de Pepeçura’dır.
Siyah üzümün suyu ile yapılan ve pelteyi andıran pepeçura, özellikle yaz aylarında Karadeniz mutfağında sıkça tüketilen tatlılar arasında üst sıralarda yer alır.
***
Karadeniz’in şehirlerini keşfetmeye çıkarken, lezzet duraklarını unutmayın:
Trabzon’da Nerede Ne Yenir?
Rize’de Ne Yenir Nerede Yenir?
Ordu’da Ne Yenir Nerede Yenir?
Samsun’da Ne Yenir Nerede Yenir?
