Dünyayı keşfetmek istiyorsanız, bir kalem alıp ülkeler listesi oluşturmaya başlamalısınız. Fakat dikkat edin: Listeniz hangi kaynağa dayanıyor? Birleşmiş Milletler mi, ABD Dışişleri Bakanlığı mı? Çünkü bu listelerde ülkelerin sayısı 193 ile 206 arasında değişebiliyor. Bir ülkenin “resmi bir ülke” olmasının, sadece pasaport bastırmakla veya bayrak dalgalandırmakla olmadığını biliyoruz. Şimdi dikkat edin, çünkü 2027’de yeni bir ülke geliyor: adı Bougainville! Eğer bu adı ilk kez duyuyorsanız endişelenmeyin; yazının sonunda onunla tanışacak ve belki de gönlünüzü kaptıracaksınız.

Bougainville, Güney Pasifik’in mavi sularında, Papua Yeni Gine’nin doğusunda yer alıyor

Avustralya’nın sol tarafında, Solomon Adaları’nın sağında yer alan bu ada, gerçek bir tropik cennet. Yağmur ormanları, volkanik dağlar, hindistancevizi ağaçları ve farklı bir tarih… Yaklaşık 300.000 kişinin yaşadığı Bougainville, yüzölçümü açısından Hawaii’nin Büyük Adası ile aynı. Ancak Hawaii bir Amerikan eyaleti, Bougainville ise “Artık kendi başıma olmak istiyorum!” diyen asi bir ada.

Asilik deyince aklınıza deniz korsanları gelmesin. Bougainville halkı yıllarca kararlı ve barışçıl bir şekilde kendi kaderini tayin etme hakkını savundu. Bu istek yeni bir talep değil; kökleri 1800’lerin sonlarına kadar uzanıyor.

Bougainville’in kimlik karmaşası, tarihsel bir karmaşayı da içeriyor. 200 yıl içinde Almanya, Avustralya ve İngiltere’nin himayesinde kaldı

Ada, 1886’da Alman İmparatorluğu tarafından kolonileştirildi. Ardından Britanya’nın Solomon Adaları’nı ele geçirmesiyle, bölgedeki sömürge dengelerinde önemli bir rol üstlendi. I. Dünya Savaşı’nda Avustralya ve İngiltere adayı işgal etti; 1940’larda Japonya devreye girdi, II. Dünya Savaşı patlak verdi. Sonuç olarak, Bougainville, “Ben şimdi kimin ülkesindeyim?” sorusuna haritaya bakmadan cevap veremez hale geldi.

1949’da Avustralya, Bougainville’i Yeni Gine ve Papua ile birleştirip yeni bir yönetim bölgesi oluşturdu. Bu, bugünkü Papua Yeni Gine’nin temelini oluşturdu. Ancak ada halkı bu birleşmeye tam olarak adapte olamadı. Kültürel açıdan kendilerini daha çok Solomon Adaları halkına yakın hissetmeye başladılar. Dilleri, adetleri, dansları, yemekleri bile farklılık gösteriyor.

İlginizi çekebilir:

Ekonomiyi ve Nüfusu Canlandırmak İçin Belirli Bölgelere Taşınan İnsanlara Para Veren Ülkeler

1960’larda büyük bir bakır madeninin açılmasıyla işlerin daha da karmaşık hale geldi

Panguna Madeni, zenginlik vaadiyle cazip görünmesine rağmen, çevresel zararları ve gelir dağılımındaki adaletsizlikler nedeniyle yerel halktan büyük tepkiler aldı. Tepkiler büyüdü ve 1988-1998 yılları arasında Bougainville İç Savaşı patlak verdi. Yaklaşık 20.000 kişi hayatını kaybetti. Bu korkunç dönem, adanın tarihine derin bir yara açtı.

Ancak bu hikâye sadece acılarla dolu değil. 2001’de imzalanan barış anlaşmasıyla Bougainville, Papua Yeni Gine’ye bağlı bir “Özerk Bölge” haline geldi. Bu durum, halk için, tam bağımsızlık mümkün mü? sorusunu sorma fırsatı sundu.

2019’daki referandumda, halkın %98,3’ü bağımsızlık istediğini belirtti. Nüfusun %87,4’ü oy kullandı.

Referandum sonucu teknik olarak bağlayıcı değil; Papua Yeni Gine bu sonucu kabul etmek zorunda değil. Ancak bu oyu görmezden gelmek de kolay değil. Bu devasa oran, Papua Yeni Gine hükümeti üzerinde ciddi bir baskı oluşturdu. Şu anda gerçekleştirilen diplomatik görüşmeler ve siyasi sinyaller, Bougainville’in 2027 yılına kadar tam bağımsız bir ülke olabileceğini ima ediyor. Yani evet, 2027 yılında Google’a “ülkeler listesi” yazarsanız, orada yepyeni bir isim görebilirsiniz: Bougainville Cumhuriyeti.

İlginizi çekebilir:

Hollanda’dan Sri Lanka’ya: Tarihi ve Siyasi Sebeplerle Birden Fazla Başkenti Olan 12 Ülke

“Yeni ülke” kavramı biraz uzak görünse de aslında geçmişte bunun birçok örneği var

2011’de Güney Sudan, Sudan’dan ayrılarak en yeni ülke unvanını aldı. Onun öncesinde 2006’da Karadağ ve Sırbistan kendi yollarına gitmeye karar verdiler. 2002’de Doğu Timor, Endonezya’dan bağımsız oldu. 1994’te Palau, uzun bir ABD yönetiminin ardından bağımsızlığını ilan etti. Dikkat edilmesi gereken bir nokta, 14 yıl boyunca dünya sahnesine yeni bir ülkenin katılmamış olması! Bu nedenle Bougainville, bu zinciri kırabilir ve yeni bir “uluslararası doğum günü” havası yaratabilir. Bayrak tasarımları, ulusal marşlar, yeni pasaportlar ve belki de yeni bir olimpiyat takımı!

Bougainville’in bağımsızlık arzusu sadece siyasi değil; aynı zamanda kültürel, ekonomik ve psikolojik bir ihtiyaç. Bu, küçük ama güçlü bir halkın, kendi kararlarını kendisi almak istemesiyle ilgili

Pek çok ülke zaten benzer yolları geçti. Bougainville içinse artık kendi hikayesini yazma zamanı gelebilir. Takviminizi 2027’ye işaretleyin; bir ülkenin doğuşuna şahit olmak o kadar sık yaşanmaz. Belki de yeni bir ülkeye ilk “Merhaba” diyenlerden biri olursunuz. Kim bilir, belki pasaportunuzu alıp Bougainville’e seyahat eder, bir hindistancevizi ağacının gölgesinde bu tarihi anı yaşarsınız. Unutmayın, dünya haritasının sabit olmadığını kim söyleyebilir? Bazen en güzel keşifler, sınırların yeniden çizildiği yerlerde başlar.

İlginizi çekebilir:

İsveç’ten Japonya’ya! Dünyada En Çok Adaya Sahip Ülkeler Hangileri?

Dünyanın en yeni ülkeleri hangileri?

Bougainville 2027’de bağımsızlığını ilan ederse, “dünyanın en yeni ülkesi” unvanını kazanacak. Peki, bu prestijli listeye başka kimlerin dahil olduğunu, kimlerin dahil edilmediğini ve kimlerin hâlâ kapıda beklediğini merak ediyor musunuz? İlginç bir nokta, “Kaç ülke var?” sorusunun cevabı, kime sorduğunuza bağlı olarak değişiyor. Birleşmiş Milletler bu soruya “193” derken, ABD Dışişleri Bakanlığı bu rakamı 197’ye çıkarıyor. Diğer bazı liste ise bu sayıyı 205’e kadar götürüyor!

Bu farklılıkların nedeni, pek çok kişinin üzerinde fikir birliği yapmadığı bazı ülkeler. Tartışmalı statüde olanlar arasında Kosova, Tayvan, Filistin ve Vatikan bile var. Örneğin, Kosova, 2008’de Sırbistan’dan ayrılarak bağımsızlık ilan etti ve bugün 100’den fazla ülke tarafından tanınıyor ama Birleşmiş Milletler tarafından hâlâ “bağımsız devlet” olarak kabul edilmedi. Tayvan kendi kendini yöneten, pasaportu olan, dünya devleriyle rekabet eden bir bölge olmasına rağmen, Çin’in baskıları nedeniyle birçok uluslararası platformda görünmüyor. Filistin konusu, zaten başlı başına bir diplomatik labirent. Vatikan teknik olarak bağımsız bir ülke ama bazı listelerde “devletçik” olarak geçmektedir; bu, resmiyetin bazı keyfi yorumlarına bağlı olduğunu gösteriyor.

Ancak şimdi herkesin uzlaştığı, tartışmasız “en yeni ülkeler” listesini inceleyelim. Son yıllarda sahneye adım atan ilk isim Güney Sudan’dır. 2011’de Sudan’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti ve kısa sürede en genç ülke olarak anılmaya başlandı. Onun öncesinde, 2006 yılında Karadağ ve Sırbistan yollarını ayırdı ve iki ayrı ülke olarak haritadaki yerlerini aldı. 2002’de ise Doğu Timor, Endonezya’nın kontrolünden çıkarak bağımsız bir devlet haline geldi. Daha geriye gittiğimizde, 1994 yılında Palau’nun ABD yönetiminden ayrıldığını görüyoruz.

Kısacası, dünya haritası hiç de sanıldığı kadar sabit değil. Her dönemde yeni ülkeler doğuyor, bazıları ise hâlâ kapıda bekliyor. Belki yakında Bougainville’in bayrağını gökyüzüne çekerken hepimiz o anı tarihe not düşeceğiz. Kim bilir, sıradaki hangi ülke olacak? Dünyayı izlemeye devam edelim!

Kaynak: 1