Dünyanın diğer bölgelerinde akıllı telefonlar hız, renk ve özgürlük açısından evrim geçirirken, Kuzey Kore’nin kapalı ekosisteminde farklı bir gerçeklik hüküm sürüyor. Ülke dışına neredeyse çıkmayan cihazlar, YouTuber Arun Maini’nin eline geçince bu kapalı dünyanın iç yüzüne nadir bir pencere aralandı. Maini’nin Daily NK aracılığıyla edindiği iki telefon, ideolojik olarak katı bir tasarım zincirinin etrafında döndüğünü gösterdi. Siz bu cihazlara akıllı telefon olarak bakıyorsunuz; fakat onlar, nereye dokunduğunuzu, ne yazdığınızı ve düşüncelerinizi tahmin etmek için tasarlanmış gözetim makineleri olarak algılanıyor. İşte o karanlık düzenin arkasında gizlenen, Kuzey Kore’deki telefonların özellikleri…
1. Sınırlı yazım ve aşırı sansür
Bir klavye düşünün: Siz yazıyorsunuz, telefon anlık düzeltmeler yapıyor ama bu dil bilgisi için değil, ideoloji için. Cihazlarda yazım alanına dokunduğunuz an kelimeler devlet filtresinden geçiyor. Güney Kore’ye dair herhangi bir kelime yazıldığında, telefon bunu otomatik olarak siyasi bir tanıma çeviriyor. ‘Namhan’ yazdığınızı sanıyorsunuz, telefon buna cesaretle ‘kukla devlet’ anlamına gelen resmi bir ifadeyle karşılık veriyor. ‘Kore Cumhuriyeti’ ifadesi ise yıldız işaretlerine dönüşerek tamamen gizleniyor.
Daha ilginç olanı, Kuzey Kore liderinin isminin hemen yazıldığında kalın harflere dönüşmesi. Bu işlem, size klavye kısayolu gibi görünebilir fakat aslında sistemin kullanıcıyı sürekli kontrol altında tutma yöntemlerinden biri. Güney Kore’de yaygın bir şekilde kullanılan ‘oppa’ gibi kelimeler dahi otomatik olarak ‘yoldaş’ ile değiştirilerek düzeltme yapılıyor. Yani ne yazarsanız yazın, telefon her zaman devlete en uygun kelimeyi seçiyor ve bunu sizin yerinize yapıyor.
İlginizi çekebilir:
Kuzey Kore ile Güney Kore Arasındaki Farkı Gözler Önüne Seren 5 İlginç Bilgi
2. Kuzey Kore telefonlarında küresel internete erişim yok
Dış dünyayla bağlantı kurma olasılığı Kuzey Kore telefonlarında baştan engellenmiştir. Han 701 modelinde bir Wi-Fi simgesi var ama bu sadece bir süs. Tıklasanız da dokunsanız da internete bağlanamıyorsunuz. Daha yeni olan Sam Taesung 8, bu eziyete bile ihtiyaç duymadan Wi-Fi seçeneğini tamamen kaldırmış. Görünüşte internet var, ama aslında hiçbir zaman erişim sağlanamıyor.
Bu cihazlarda tek bağlantı seçeneği, ‘Mirae’ adı verilen devlet internetidir. Global internet ile hiçbir alakası olmayan bu ağ, yalnızca devletin onayladığı haberlerin, uygulamaların ve içeriklerin bulunduğu kapalı bir sistemdir. Uygulamalara erişseniz bile hızlar o kadar düşük ki, dijital dünya ağır çekim gibi ilerliyor. Böyle bir sistem, dış etkileri engelleyerek kullanıcıların ne gördüğünü tamamen kontrol altında tutuyor. Yani telefon size internete erişiyormuş hissi veriyor, fakat aslında tüm bağlantılar çoktan kilitlenmiş durumda.
İlginizi çekebilir:
Choi Eun-hee: Kuzey Kore’ye Kaçırılarak Film Çekmeye Zorlanan Efsanevi Güney Koreli Oyuncu
3. Son derece kontrollü bir uygulama ekosistemi
Telefonlarda uygulama varmış gibi gözükse de bu çeşitlilik sadece bir illüzyondur. Yeni bir uygulama yüklemeye çalıştığınızda gerçek zorluk başlar. Bir uygulamayı indirdikten sonra cihaz hemen çalıştırmaz; bunun için fiziksel bir mağazaya gidip onaylatmanız gerekiyor. Bu süreç hem denetim amacı taşır hem de kullanıcıyı sürekli kontrol altında tutmaktadır.
Kuzey Kore’de, telefonlardaki uygulamaların birçoğu birkaç ay içinde kullanımdan kaldırılmakta ve bu uygulamalara tekrar erişim sağlamak için abonelik ücreti ödemeniz gerekmektedir. Bu durum, hukuk rehberlerinden günlük araçlara kadar uzanan geniş bir uygulama yelpazesini kapsamaktadır. Uygulama simgelerine baktığınızda, uluslararası markaların izlerini görebilirsiniz. Modeller, adeta Microsoft’un veya Google’ın simgelerini taklit eden görsellerle doludur. Bazı videolar ve uygulamalar, yabancı içeriklerin kopyaları gibi görünse de, üzerinde küçük değişikliklerle yerel bir marka havası yaratılmıştır. Yani uygulama dünyası, özgür bir pazar olmaktan çok, sıkı kurallar ile yönetilen bir vitrin gibidir.
İlginizi çekebilir:
Kuzey Kore’nin Korkunç Sırlarla Dolu Suç Merkezi: 39. Oda
4. Telefonlar kendiliğinden ekran görüntüsü alıyor
Tüm akıllı telefonlar belli bir seviyede kullanıcıları takip eder; ancak Kuzey Kore’deki telefonlarda bu takip açık bir gözetim stratejisine dönüşüyor. ‘Red Flag’ adı verilen bir sistem, cihazın derinliklerinde yer alıyor. Bu yazılım, cihazdaki dosya ve uygulamaları sürekli tarayarak devlet onayı olmayan hiçbir şeyin var olmasına izin vermiyor. Yabancı içerikler otomatik olarak silinir ve bu işlem kullanıcıya bildirilmeden gerçekleşiyor.
Daha ürkütücü olanı, telefonların gün boyunca kendiliğinden ekran görüntüsü alması. Kullanıcı, bir ekran görüntüsü alındığını bile bilmemekte. Bu görüntüler telefonda görünmüyor, silinemiyor ve yönetilemiyor; yalnızca yetkililerin kontrol edebileceği gizli bir klasörde saklanıyor. Kullanıcı, cihazı incelediğinde kendi kullanım anlarından yeni ekran görüntülerinin ortaya çıktığını görünce, bu sürekli izleme döngüsünün bir parçası olduğunu anlıyor. Bu özellik, telefonun iletişim aracı olmaktan çok bir gözetim cihazı olarak tasarlandığını açıkça ortaya koyuyor. Kuzey Kore telefonlarında gizlenen bu özellikler tam anlamıyla bir şok!
İlginizi çekebilir:
Hijyenik Pedlerden Noel Ağaçlarına: Kuzey Kore’de Yasak Olan 12 Tuhaf Şey
5. Telefonlar dışarıdan son model görünse de hiçbir teknolojiyi desteklemiyor
Cihazların dış görünüşü ilk bakışta modern bir izlenim verse de, detaylara inildiğinde bu yanıltıcıdır. 2023 yılında üretilen Sam Taesung 8, aslında eski Huawei telefonlarına benziyor. Gövde kıvrımları, kamera yapısı ve arayüzün genel görünümü, çok daha önce üretilmiş cihazları anımsatıyor.
Kamera performans testlerinde ise sonuçlar oldukça düşük seviyelerde. Çekimler karanlık, bulanık ve modern telefonlarla kıyaslanamayacak kadar düşük kaliteli. Donanım bileşenlerinde, küçük üçüncü taraf Çinli üreticilerden temin edilen parçaların kullanıldığına dair izler var. Bu da cihazların yüksek teknoloji olarak pazarlanmasına rağmen, temel işlevlerde bile sıkıntı yaşadıklarını ortaya koyuyor. Yani Kuzey Kore’deki telefonlar ileri teknoloji ürünü gibi gösteriliyor fakat gerçekte, elinize alındığında geçmişten kalma bir prototip hissi veriyor.
Kaynak: 1
