Dünyamız, yeşil ormanlardan kurak çöllere, okyanusların derinliklerinden yüksek dağ zirvelerine kadar etkileyici bir coğrafi çeşitliliğe sahip. Ancak bazı yerlerde yaşamak, adeta doğayla savaşmak anlamına geliyor. Eğer soğuk havanın sadece “kazak giymekten” ibaret olduğunu düşünüyorsanız, bu yerleri gezdikten sonra fikriniz değişebilir! Peki, dünyanın en soğuk noktaları nereler? İşte en soğuk yerler…
Rusya – Yakutsk
Rusya’nın Yakutsk kenti, kış aylarında eksi 60 dereceye kadar düşen sıcaklıklarıyla dünyanın en soğuk şehirlerinden biri olarak biliniyor. Kuzey Kutup Dairesi’nin yaklaşık 300 mil güneyinde bulunan bu şehir, yaklaşık 300.000 kişilik nüfusuyla oldukça hareketli. Hem film endüstrisi hem de mücevher ticareti gibi birçok alanda gelişmiş bir yer. Burada yaşamayı planlıyorsanız birkaç önemli noktayı bilmelisiniz: Araçlarınızı ısıtmalı garajlarda saklamadan bırakırsanız donabilir, dışarıda uzun süre kalırsanız kirpikleriniz ve kaşlarınız buz tutabilir. Bazen, öyle soğuk olur ki, “buz sisi” adı verilen bir doğa olayı meydana gelir ve her nefes verdiğinizde havaya minik buz kristalleri salarsınız!
Rusya – Oymyakon
Yakutsk size soğuk geldiyse, Oymyakon’u henüz tanımamış olabilirsiniz. Dünyanın en soğuk yerleri arasında yer alan bu küçük Sibirya köyü, eksi 67 derece sıcaklıkla kalıcı yerleşime sahip en soğuk yer unvanını taşıyor. “Donmayan su” anlamına gelen Oymyakon, ironik bir şekilde buzlar içinde yaşıyor. Burada içme suyu elde etmek için toprağı kazıp, donmuş nehirden su çıkarabilirsiniz. Modern su tesisatları donduğu için yüzyıllardır evlerin çoğunda dış tuvalet kullanılıyor. Ama buranın sakinleri gerçekten güçlü ve soğuk, bu iklimle yaşamlarını sürdürüyorlar.
İlginizi çekebilir:
Kar Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 18 “Soğuk” Gerçek
Antarktika – Vostok İstasyonu
Antarktika’nın derinliklerinde bulunan Vostok Araştırma İstasyonu, dünyanın kaydedilmiş en düşük sıcaklıklarının yaşandığı yerlerden biridir. 21 Temmuz 1983’te burada tam eksi 89.2 derece ölçüldü! Bu sıcaklığı hayal etmek zor; ama söylemek gerekirse, o sıcaklıkta açıkta kalan deriniz yerel birkaç saniye içinde donabilir. İstasyondaki bilim insanları, buz tabakasının altında gizli olan devasa Vostok Gölü’nü araştırıyorlar. Kim bilir, belki burada bulunan yaşam koşulları, diğer gezegenlerdeki ekstrem koşullar hakkında bilgi sahibi olmamıza yardımcı olur!
Alaska – Denali Dağı
Alaska’nın gökyüzüne doğru yükselen dev bir zirvesi var: Denali! Bir zamanlar Mount McKinley olarak bilinen bu dağ, tam 20.310 fit yüksekliğiyle Kuzey Amerika’nın en yüksek zirvesi. Ancak bu zirve yalnızca yüksek değil, aynı zamanda son derece soğuk! Zirvede sıcaklık eksi 45 dereceye kadar düşebilir ve rüzgar etkisiyle birlikte “dondurucu” kelimesi bile hafif kaçıyor. Denali Milli Parkı ve Koruma Alanı’nda, özellikle düşük rakımlar bile oldukça soğuk. Dolayısıyla, buraya gelirken termal iç çamaşırlarınızı unutmamanızda fayda var.
İlginizi çekebilir:
Bilim İnsanları Açıklıyor! Hava Çok Soğuk Olduğunda Beyninizde Neler Olur?
ABD – Utqiagvik
Alaska’nın en uç köşesinde, Kuzey Kutup Dairesi’nin tam 300 mil kuzeyinde, Arktik Okyanus’una açılan bir şehir var: Utqiagvik! Utqiagvik’in iklimi “buz gibi” bir hikaye sunuyor. Kışlar o kadar uzun ve sert ki, yaz dediğiniz şey sadece kısa bir nefes arası gibi. Üstelik kış aylarında tam 66 gün boyunca güneş görülmüyor! Yani, iki aydan fazla süren bir geceyi hayal edin. Bu sürekli karanlık sıcaklıkları ciddi şekilde düşürüyor; öyle ki bu şehir, dünyanın en soğuk yerleri arasında bulunmaktadır ve 3 Şubat 1924’te termometreler eksi 48 dereceyi göstermiştir. Normalde Ekim’den Mayıs’a kadar sıcaklıklar donma noktasının üzerine pek çıkmıyor, Aralık-Mart arasında ise sıcaklıklar sıfırın altında kalıyor. Brrr! Peki, bu kadar soğuk bir yerde kimler yaşıyor diye sorarsanız, yaklaşık 5.000 cesur insan burada yaşamlarını sürdürüyor.
Grönland
Grönland’ın devasa buz tabakasının tam tepesinde, dünyanın en yüksek noktalarından birinde, Klinck Araştırma İstasyonu bulunuyordu. Deniz seviyesinden tam 10.170 fit yükseklikte, Kuzey Kutup Dairesi içinde, gezegenin en soğuk köşelerinden birinde yer alan bu hava durumu istasyonu, bilim dünyası için bir efsane haline gelmişti. Burası öyle bir yerdi ki, termometreler bile üşüyordu!
22 Aralık 1991’de Klinck, meteoroloji tarihine geçecek bir rekor kırdı: -69.6 derece! Bu, Kuzey Yarımküre’de şimdiye kadar kaydedilen en düşük sıcaklıktı. Ancak bu inanılmaz bulgu, neredeyse 30 yıl boyunca veri kayıtlarında gizli kaldı. Ta ki 2020’de Dünya Meteoroloji Örgütü bu rekoru resmen tanıyana kadar. Bu rekor adeta bir hazine gibi yıllarca saklandı ve nihayet gün yüzüne çıktı! Peki, Klinck’teki bu aşırı soğuk koşulların sırrı neydi? Birkaç faktör bir araya gelmişti: İstasyonun yüksek rakımı, çevresindeki atmosferin daha ince olmasına neden oluyordu, bu da sıcaklıkların düşmesine yol açıyordu. Ayrıca, açık gökyüzü ve rüzgârsız günlerde, yüzey ısıyı hızla uzaya yayabiliyordu, bu ateşe daha çok emek veriyordu. Yani, Klinck’teki olasılıklar, aşırı soğuk hava kütlelerinin oluşması için adeta bir laboratuvar gibiydi!
North Ice
1952 yılında, Kuzey Grönland’ın buzullarla kaplı uçsuz bucaksız arazisinde, bir grup cesur İngiliz kaşif, dünyanın en soğuk köşelerinden birine gelerek North Ice berhasildır. Burası, Britanya Kuzey Grönland Seferi kapsamında kurulan bir araştırma istasyonu. Adeta bir bilim kalesi gibi, buzulların ortasında yükselen bu istasyon, faaliyet süresince dünyanın en izole ve en dondurucu yerleşim yerlerinden biriydi. Buraya gelmek için sadece bilimsel merak değil, aynı zamanda bir macera ruhu da gerekiyordu!
Peki, bu ekip bu kadar zorlu bir yerde ne amaçla çalışıyordu? Tabii ki bilim! Seferin ana görevlerinden biri, Arctic ortamını daha iyi anlayabilmek için buzul bilimi, meteoroloji ve jeoloji alanında yenilikçi araştırmalar yapmak oldu. North Ice, bu araştırmaların merkez üssüydü. Buzulların sırlarını çözmek, hava koşullarını gözlemlemek ve Grönland’ın jeolojik yapısını ortaya çıkarabilmek için bir üs görevi yürütüyordu. Yani, burası sadece bir kulübe değil, bir bilim laboratuvarıydı! Ancak North Ice’ın gerçek ünü, 9 Ocak 1954’te kaydettiği kıyasıya bir rekor ile geldi: eksi 66.1 derece! Bu sıcaklık, o dönemde Kuzey Amerika’da kaydedilen en düşük sıcaklıktır. Bu dondurucu iklim, istasyonun yüksek enlemi, rakımı ve çevresini saran büyük buz tabakasının yarattığı eşsiz mikro iklim sayesinde oluşuyordu. Yani, burası o kadar soğuk bir yerdi ki, termometreler bile üşüyordu!
İlginizi çekebilir:
Kanı Kırmızı Değil Şeffaf! Soğuk Sularda Yaşama Uyum Sağlayan Buz Balığı Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Dünyanın en soğuk yerleri sıralamamızın sonuna geldik. Rusya’nın göbeğinde, Kuzey Kutup Dairesi’nin biraz üstünde, dünyanın en kuzeydeki şehirlerinden biri olan Norilsk bulunuyor. Norilsk’te yaklaşık 175.000 kişi yaşıyor ve bu insanlar oldukça çetin bir iklimle başa çıkıyor. Kışlar o kadar sert ve uzun ki, yaz sadece kısa bir “oh ne güzel hava” arası gibidir. Yılda 250 gün boyunca her yer karla kaplı. Ocak ayında sıcaklık eksi 55 dereceye kadar düşebiliyor, bu da “dışarı çıkmak için çok soğuk” demenin en nazik yolu! Bu yüzden Norilsk’te taksi hizmetleri oldukça popüler. Kimse bu soğukta yürümek istemiyor; haklılar da!
Ancak Norilsk’in karanlık bir tarafı da var. Burası, dünyanın en kirli şehirlerinden biri. Nikel eritme süreçleri, dünya çapında kükürt dioksit emisyonlarının nerdeyse %1’ini oluşturuyor. Terk edilmiş madencilik alanları ve devasa cüruf dağları da çevre kirliliğini artırıyor. Yani, Norilsk hem buz gibi hem de dumanlı bir şehir!
Bir gün “Burası çok soğuk” diye sızlanacaksanız, Yakutsk’te gece boyunca arabasını çalıştırmak zorunda kalanları, Vostok İstasyonu’nda çalışan bilim insanlarını veya Oymyakon’daki çocukların buz gibi havada okula yürüdüklerini hatırlayın. Soğuk bazen can sıkıcı olabilir; ama unutmayın, dünyada her sıcaklığa uyum sağlayabilen bir yaşam biçimi var! Sizin tercihiniz nedir: tropikal bir ada mı, yoksa buzlar içinde bir kasaba mı?
Kaynak 1
