Dünyanın dört bir yanında ölüm, genellikle bir son, bir ayrılık ya da hüzünle bağlantılıdır. Ancak bazı kültürler, bu kavrama çok farklı bir bakış açısıyla yaklaşır. Endonezya’nın Güney Sulawesi bölgesindeki Toraja halkı, ölümle olan ilişkilerini eşsiz bir şekilde tanımlar. Onlar için ölüm, hayatın sona ermesi değil; aile bağlarının daha da güçlendiği, görünmeyen bir bağlantının kurulduğu mübarek bir dönemdir. Bu anlayış, ölen birine duyulan sevgi ve bağlılığın, yıllar geçse bile bitmediğini gösterir. Torajalılar, ölüleri sadece anmakla kalmaz, onları mezarlarından çıkarıp hayatlarının bir parçası haline getirir. Başlangıçta şaşırtıcı gelebilir; ancak ‘Ma’nene’ adı verilen bu gelenek, yüzyıllardır var olan bir kültürün canlı bir göstergesidir. Bu, yalnızca bir cenaze ritüeli değil; aynı zamanda atalarla konuşmanın, geçmişle bağ kurmanın ve sevgiyi zamana meydan okuyarak sürdürmenin yollarından biridir. Toraja halkı açısından ölüm, bir ayrılık değil; daima süregelen bir bağlılıkla geçiş yapan zamansız bir yolculuktur.
Endonezya’dan ilginç bir gelenek
Endonezya’nın Güney Sulawesi bölgesindeki Toraja halkı için ölüm, sadece bir veda değil; aynı zamanda yeni bir yolculuğun başlangıcıdır. Onlar için ölümden sonra her şey bitmez, aksine bağlar güçlenir.
İlginizi çekebilir:
Müzikli Cenazelerden Asılı Tabutlara: Dünyanın En İlginç 9 Cenaze Geleneği
Dört yılda bir düzenlenen “Ma’nene” geleneksel töreninde, Toraja halkı atalarının mezarlarını açar. Evet, yanlış duymadınız. Mumyalar mezardan çıkarılıyor, giydiriliyor, temizleniyor!
Yıllar önce hayatını kaybeden aile bireylerinin bedenleri büyük bir özenle yeraltından çıkarılmaktadır. Bu ritüelin derin bir anlamı var: “Atalarla ilgilenmek”, ya da diğer bir deyişle “ceset bakımı”.
Çıkarılan bedenler, öncelikle titizlikle temizlenir ve ardından dayanıklılığını artırmak için güneş altında kurutulur. Daha sonra yepyeni kıyafetler giydirilir; geleneksel saronglardan modern gömleklere, güneş gözlüklerinden deri kemerlere kadar her detay düşünülmektedir.
Ölülerle poz veriliyor
Köylüler, yıllarca yer altında kalan atalarıyla gururla poz vermektedir. Kurumuş, neredeyse kağıt gibi olmuş tenleri hâlâ tanınabilir durumdadır ve bu törende birer hatıra gibi sergilenir. Örneğin, bir adamın annesinin saçlarıyla oynadığı dokunaklı görüntüler mevcuttur.
İlginizi çekebilir:
Endonezya’daki Halkın Yıllarca Ölülerle Aynı Evde Yaşayarak Sürdürdüğü Ürpertici Gelenek
Toraja halkı için ölüm, aniden gerçekleşen bir olay değildir
Torajalılar için ölüm, ani bir ayrılık anlamına gelmez. Ruhlar, bu dünyadan öbür dünyaya yavaşça geçiş yapar. Bu nedenle cenazeler hemen yapılmaz; bazen ölen kişi aylarca evde tutulur ve hâlâ “hasta” olarak kabul edilir. Ma’nene, bu süreci yumuşatmakla kalmaz; aynı zamanda bağı kuvvetlendirir. Atalar yalnızca mezarda değil; hala yaşamın içindedir ve aileyle birliktedir.
Peki, bu sıra dışı gelenek nasıl ortaya çıkmıştır?
Rivayetlere göre, Ma’nene’nin kökenleri yüzlerce yıl önceki bir avcı olan Pong Rumasek’e dayanmaktadır. Söylentilere göre Pong, ormanda terk edilmiş bir ceset bulur. Bu duruma kayıtsız kalamayarak cesedi temizler, kendi kıyafetlerini giydirir ve onu uygun bir şekilde gömer. O günden sonra Pong’un hayatında bereket artar ve şansı döner. İşte bu olay, Ma’nene’nin manevi temelini oluşturuyor.
Ağustos ayında Toraja köylerinde bu törensel şölen gerçekleştirilir. Ölülerle geçirilen bu zaman, yalnızca yas tutmak değil; aynı zamanda kutlamak, anmak ve onurlandırmak anlamına gelir.
İlginizi çekebilir:
Uçuruma Asılı Tabutlar: Filipinler’deki Igorot Halkının Binlerce Yıllık Cenaze Geleneği
Kaynak: 1
