Çin’in geniş topraklarında, yüzyıllar boyunca gizemini koruyan, yer altına ustalıkla inşa edilmiş sıradışı yapılar var. Modern beton binalardan uzakta, gökyüzüyle değil toprakla bütünleşen bu evler, sadece barınak değil; doğaya uyum, kültürel miras ve insan zekâsının etkileyici bir örneği. “Dikengyuan” olarak adlandırılan bu çukur avlulu yapılar, Çin’in kuzeyindeki Löss Platosu’nda bulunan eşsiz bir mimari geleneği temsil ediyor. Üstten bakıldığında sadece toprak düzlüğü olarak görünen bu alanlar, derin çukurlar içine yerleştirilmiş avlularla çevrili yaşam alanlarına açılıyor. Mükemmel ısı yalıtımı sağlayan sarı toprak, yazın serin, kışın sıcak tutuyor. Yüzyıllardır ayakta kalan bu yapıların bazıları bugün hâlâ aktif yaşam alanı olarak kullanılıyor; diğerleri ise turistik ve kültürel değer taşıyor. Bu yazıda, Çin’in yer altındaki bu gizli köylerine birlikte göz atacak, binlerce yıllık bir geleneğin mimari sırrı olan Dikengyuan’ın ne olduğunu keşfedeceğiz.
Çin’in kuzeyinde yolunuz düşerse, yerin altına oyulmuş, gözle zor görülen evlerle karşılaşabilirsiniz. İlk bakışta fark edilmesi zor olan bu yapılar, aslında binlerce yıldır kullanılan bir yaşam alanı modeli!
Mandarin dilinde “çukur avlu” anlamına gelen dikengyuan adıyla anılan bu evler, özellikle Çin’in kuzeyindeki Löss Platosu’nda bulunuyor. Bu bölgedeki yumuşak fakat dayanıklı toprak sayesinde, insanlar yerin derinliklerine kadar inen geniş çukurlar kazarak evlerini toprağın içine gömüyorlar.
Singapur Ulusal Üniversitesi’nden Doğu Asya uzmanı Lim Tai Wei’ye göre, bu evlerin tarihi tam 7.000 yıl öncesine dayanmaktadır!
Bu yapılar, sıradan barınaklar değil, adeta doğaya meydan okuyan mühendislik harikalarıdır. Çinin sert iklimine karşı halkın geliştirdiği etkileyici bir adaptasyon örneği olarak, kışın sıcacık, yazın ise serin tutuyor. Ne tuğla var ne çimento… Sadece toprak, taş ve biraz da ustalık!
İlginizi çekebilir:
Çin’in En Görkemli ve Güvenli Yapısı: Yasak Şehir Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Peki bu evler nasıl inşa ediliyor? Öncelikle yerin altına 6 ila 10 metre derinliğinde dev bir çukur kazılıyor. Bu çukurun etrafına, tıpkı yıldız gibi açılan odalar oyuluyor.
Evin merkezinde bir avlu yer almakta ve çevresinde yaşam alanları sıralanmaktadır. Taş ya da kille güçlendirilen odalarla hem güvenli hem de kullanışlı bir yapı ortaya çıkıyor. Evin üst kısmı tamamen açık olduğundan, burada doğal ışık ve havalandırma sağlanıyor. Ayrıca yukarıya ulaşmak için yan taraflara rampalar bile kazılmış!
Bu evler yalnızca bireysel yapılar değildir. Birden fazla evin bir araya gelmesiyle yer altında gizli köyler oluşmaktadır. Dışarıdan bakıldığında hiçbir şey görünmüyor ama yerin altında bambaşka bir yaşam akıyor.
Lim’in aktardığına göre, burada yaşayanlar etnik kökenlerine göre değil, sosyal sınıflarına göre ayrılıyorlarmış. Genellikle kırsalda yaşayan çiftçiler bu evleri tercih ediyormuş.
Tarihte milyonlarca insanın yaşamış olduğu bu eşsiz yapılar, ne yazık ki uzun süre yeterince değer görmedi.
Ancak 2011 yılında Çin hükümeti, bu evleri resmi olarak somut olmayan kültürel miras listesine aldı. Özellikle Henan eyaletine bağlı Sanmenxia’daki örnekler restore edilerek turistik cazibe merkezine dönüştürüldü. Günümüzde bazıları hâlâ yaşam alanı olarak kullanılmakta, bazıları ise modern dokunuşlarla donatılmış otellere dönüştürülmüştür. Betonla güçlendirilmiş yapılar, güneş panelleriyle enerji üretiyor!
İlginizi çekebilir:
Paris’ten Londra’ya: Çin’in Turist Çekebilmek İçin Kopyaladığı Şehirler
Günümüzde hâlâ bazı aileler bu mağara evlerde yaşamlarını sürdürüyor.
2016 yılında çekilen bazı görüntüler, mutfağı, yatak odasını ve oturma alanını tek bir oyukta nasıl bir araya getirdiklerini ortaya koyuyor. Bazı evlerde modern dokunuşlarla hem geleneksel doku korunmuş hem de konfor sağlanmış.
Löss Platosu’ndaki diğer mağara evleri
Bu yer altı evler Löss Platosu’ndaki tek örnek değildir. Bazı evler dik yamaçlara oyulmuş şekilde de yapılmaktadır. Örneğin, Şensi eyaletindeki Yan’an mağara evleri, Çin Komünist Devrimi sırasında Mao Zedong ve yoldaşlarına ev sahipliği yapmıştır. Hatta Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, gençlik yıllarını bu tarz bir mağara evde geçirmiştir. Çünkü Mao’nun başlattığı “Kırsala İniş Hareketi” kapsamında şehirli gençler kırsalda yaşamaya gönderiliyordu.
Kaynak: 1
