Tarih boyunca, veba gibi pek çok salgın hastalık imparatorlukları, devletleri, toplulukları ve bireyleri derin şekilde etkilemiştir. Bu hastalıklar, geniş bir coğrafyaya yayılan Osmanlı İmparatorluğu’nda da zaman zaman ciddi hasarlara yol açmıştır. Bulaşıcı hastalıklar, özellikle ordular, ticaretle uğraşanlar ve göç eden bireyler sayesinde, tarihin çoğu döneminde Anadolu topraklarını etkisi altına almış, büyük can ve mal kayıplarına neden olmuştur.
Büyük “veba” salgını
Kara ölüm olarak bilinen veba, Osmanlı Devleti’ni etkileyen önemli salgın hastalıklardan biridir. Yersinia pestis adlı bakterilerin neden olduğu bu bulaşıcı hastalık, Orta Çağ’da Osmanlı topraklarını sarmış, fakat en ciddi etkisini Avrupa ülkelerinde göstermiştir. Avrupa’nın nüfusunun % 60’ını yok eden bu hastalık, uzun süre boyunca bölgenin siyasi, ekonomik ve demografik yapısını derinlemesine etkilemiştir.
Hindistan’dan Anadolu’ya Ulaşan “kolera”
1800’lerin ilk çeyreğinde pandemik bir salgına dönüşen kolera, Osmanlı topraklarında büyük yıkımlara yol açmış, tüccarlar, gemi ticareti ve göçler sayesinde hızla yayılmıştır. Hindistan’dan başlayarak dünya genelinde yayılan bu hastalık, Anadolu’da da önemli can ve mal kaybına neden olmuştur.
Orduda Büyük Kaybı Tetikleyen “Sıtma”
Savaşlar, bulaşıcı hastalıkların hızla yayılmasının önemli nedenlerindendir. Osmanlı Devleti, Balkan Savaşları ile Birinci Dünya Savaşı sırasında sıtma salgınıyla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Parazit taşıyan sivrisinekler aracılığıyla bulaşan ve tedavi edilmediği takdirde ölümcül olabilen sıtma, savaş dönemlerinde Osmanlı topraklarında etkili bir salgın haline gelmiş ve orduda büyük kayıplara yol açmıştır.
Son Olarak 1977’de Görülen “Çiçek Hastalığı”
Aşırı derecede çocuklarda görülen çiçek hastalığı, Anadolu’da en çok ölüme yol açan hastalıklardan biri olmuştur. Variola adlı virüsün sebep olduğu bu ciddi hastalık, 1700’lerin başlarında Osmanlı halkını etkilemiştir. İlk çiçek aşısı, 1796 yılında İngiliz doktor Edward Jenner tarafından geliştirilmiş ve hastalık en son 1977’de Somali’de tespit edilmiştir. Bu tarihten sonra herhangi bir vaka kaydedilmemiştir.
20. Yüzyılın En Büyük Pandemisi: “İspanyol Gribi”
20. yüzyılın en büyük pandemisi olarak bilinen İspanyol Gribi, dünya genelinde on milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine sebep olmuş ve Anadolu topraklarını da derinden etkilemiştir. İlk olarak Amerika’da ortaya çıkan grip salgını, Birinci Dünya Savaşı sırasında ABD’den Avrupa’ya giden askerler sayesinde Avrupa’ya taşınmıştır. Küresel bir salgına dönüşen İspanyol Gribi, büyük askeri kayıplara yol açmış ve toplantılar yasaklanmış, okullar tatil edilmiş ve birçok ülkede tokalaşmak dahi yasaklanmıştır.
