İş yerinde uygulanan psikolojik baskılara mobbing denir. Yani, mobbing; anlaşmazlık ve çatışma durumlarının sürmesi, çatışmanın artması ve genellikle bu sürecin çalışanın istifasıyla sona ermesi hali olarak bilinir. Prof. Heinz Leymann, bu kavramı ilk kez 1984 yılında İsveç’te “İş Hayatında Güvenlik ve Sağlık” konulu bir rapor kapsamında kullanmıştır. İş yerlerinde veya topluluklarda belirli bir kişiyi hedef alarak, sırf huzursuz etmek ve dışlamak amacıyla sistemli bir şekilde çalışmaları engellemek mobbingdir. Bu durum, bireylerin ruhsal ve fiziksel sağlıkları üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Son zamanlarda giderek artan mobbing uygulamaları, beklenmedik ve üzücü sonuçlar doğurabiliyor. Özellikle nevrotik (çatışmacı) ve sessiz kişilik yapısına sahip bireyler, diğer çalışanlara kıyasla daha sık mobbinge maruz kalmaktadır. Ayrıca yaratıcı ve başarılı bireyler de sıkça hedef alınmaktadır. Mobbing çeşitleri nelerdir ve bu durum nasıl ispatlanır?
Mobbing çeşitleri nelerdir?
Tüm mobbing eylemleri kötü niyetli olup mağduriyet yaratma özelliği taşır. Farklı mobbing yolları mevcuttur. Aşağıda bazı mobbing çeşitleri sıralanmıştır:
- Çalışanın görevlerini yerine getirmesini zorlaştırmak
- Belirli bir çalışan hakkında dedikodular çıkarmak
- Çalışanın işten ayrılmasına teşvik etmek
- Konuşurken sözünü kesmek
- Ofiste dışlanmak
- Yok sayılmak
- Lakap takmak
- Görmezden gelmek
- Kaba ve aşağılayıcı sözlerle rencide etmek
- Devamlı suçlama ve eleştirilerde bulunmak
- Motivasyonu azaltmaya çalışmak
- Uygunsuz şakalar yapmak
- Sözlü veya yazılı tehditte bulunmak
- Statüyü küçümsemek
Bu mobbing türleri, çalışanın motivasyonunu düşürmekle kalmayıp ruhsal ve fiziksel sağlığına da zarar vermektedir.
Mobbing’in etkileri
Mobbinge maruz kalan kişilerde bir dizi olumsuz etki gözlemlenmektedir. Öncelikle, kişinin mesleki bütünlüğünü ve benlik duygusunu zedeler. Aynı zamanda maruz kalan kişinin sosyal çevreden soyutlanmasına ve güvenini kaybetmesine de neden olur. Mobbing; huzursuzluk, korku, endişe ve utanç gibi duyguların yoğunlaşmasına yol açar. Bununla birlikte, paranoya ve kafa karışıklığına neden olabildiği gibi fiziksel sağlık sorunlarına da yol açabilir.
Mobbing nasıl ispatlanır?
Mobbingin nasıl ispatlanacağına dair çeşitli yanıtlar bulunmaktadır. Mobbinge uğradığını düşünen birey, kendisine yapılan davranışlarla ilgili somut deliller toplamalıdır. Görgü tanıkları, varsa maaş kesintilerine dair bordrolar, güvenlik kamera kayıtları, e-postalar, ilaç faturaları ve ilgili iş belgeleri, mobbingi ispatlamak için delil niteliği taşıyabilir. Mobbinge uğrayan kişi, gerekli delilleri topladıktan sonra ilgili mercilere şikâyet başvurusu yapabilir.
Mobbinge maruz kalanların başvurması gereken merciler
Mobbinge maruz kalan bireyler, mobbingi ispatlamak için gerekli delilleri topladıklarında şikâyet başvurusunda bulunabilecekleri ilgili mercilere sahiptir. Bu kişiler, öncelikle ALO 170 Hattı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na; ayrıca TBMM, Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER), Türkiye İnsan Hakları Kurumu, Kamu Denetçiliği Kurumu ve Kamu Görevlileri Etik Kurulu’na başvuruda bulunabilirler.
