<div> <p>Transdinyester... Belki kulağa garip geliyor ama bu bölge tarihin ilginç hikayeleriyle dolu. Resmi adı “Pridnestrovian Moldova Cumhuriyeti” olan bu yer, uluslararası düzeyde Moldova'nın bir parçası olarak kabul edilse de, aslında kendi yönetimi altında bir varlık sürdürüyor. Harita üzerinde küçücük bir nokta gibi görünen Transdinyester, uluslararası politikanın karmaşık dinamiklerinden birini temsil ediyor. Uzun yıllardır hem diplomasi alanında hem de ekonomik ve güvenlik tartışmalarında önemli bir rol üstleniyor. Gelin, bu etkileyici bölgeyi daha derinlemesine inceleyelim!</p> <h2 class="wp-block-heading">Transdinyester, Moldova ile Ukrayna arasında bulunan dar bir toprak kesimi</h2> <figure class="wp-block-image size-full"><img decoding="async" width="1000" height="600" src="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria1.jpg" alt="Transdinyester" class="wp-image-793406" srcset="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria1.jpg 1000w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria1-703x422.jpg 703w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria1-768x461.jpg 768w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria1-150x90.jpg 150w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria1-750x450.jpg 750w" sizes="(max-width: 1000px) 100vw, 1000px"/></figure> <p>Transdinyester, 1990 yılında Moldova'dan ayrıldığını duyurdu, ancak bu bağımsızlık dünya genelinde tanınmadı. Burası, kendi içinde bir “tanınmama” hikayesi olmanın ötesinde, Rusya'nın ekonomik, diplomatik ve askerî desteğiyle varlığını sürdüren bir yönetim modeli. Ayrıca, bölgede yaklaşık 1.500 Rus askerinin bulunduğu düşünülüyor.</p> <p>Bu coğrafyanın tarihi, çeşitli kültürlerin bir mozaği. Moldovalılar, Ruslar ve Ukraynalılar burada yaşayan halkı oluşturuyor. Geçmişte Kiev Rus'u, Polonya-Litvanya Birliği, Osmanlı İmparatorluğu ve son olarak Rus İmparatorluğu gibi pek çok güç bu stratejik alanı kontrol etmiştir. Ancak esas hikaye Sovyetler Birliği döneminde başlıyor.</p> <p>1940 yılı, Transdinyester'in kaderini değiştiren bir yıl oldu. Stalin, Almanya ile imzaladığı Molotov-Ribbentrop Paktı sayesinde Besarabya’yı Romanya’dan alarak Transdinyester ile birleştirip Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ni kurdu. Amaç, farklı diller ve kültürler arasında Sovyet ideolojisi doğrultusunda bir “yapay ulus” inşa etmekti.</p> <p>Bu süreçte, Latin alfabesi yerine Kiril alfabesi kullanılarak Moldova dili oluşturuldu ve toplumun Romanya ile olan bağı koparıldı. Yüzyıllardır Rumen kökenli olduklarını düşünen bireyler, kendilerini giderek Moldovalı olarak tanımlamaya başladılar.</p> <h2 class="wp-block-heading">Bölgedeki ağır sanayi yatırımları, Rusça konuşan toplulukların buraya akın etmesine yol açtı. Günümüzde Transdinyester nüfusunun %33,8'i Rus, %33,2'si Moldovalı ve %26,7'si Ukraynalıdır.</h2> <figure class="wp-block-image size-full"><img loading="lazy" decoding="async" width="1000" height="600" src="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria2.jpg" alt="Transdinyester" class="wp-image-793407" srcset="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria2.jpg 1000w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria2-703x422.jpg 703w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria2-768x461.jpg 768w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria2-150x90.jpg 150w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria2-750x450.jpg 750w" sizes="auto, (max-width: 1000px) 100vw, 1000px"/></figure> <p>İlginç bir nokta var ki, Sovyetler Birliği döneminde bu etnik gruplar barış içinde yaşadılar. Herkes kendi dilini konuşuyor, milliyetçilik duygusu pek bulunmuyordu. Ancak, Sovyetler’in çöküşüyle birlikte bu uyumlu yapı yavaş yavaş bozuldu.</p> <p>Sovyetler Birliği’nin 20. yüzyılda uyguladığı ulus inşası ve demografik mühendislik politikalarının etkileri, 1991’de birlik dağıldığında açığa çıktı! Doğu Avrupa'nın birçok yerinde bağımsızlık talepleri yükselirken, bazı bölgelerde “dondurulmuş çatışmalar” baş gösterdi. Transdinyester’de olanlar bu çatışmalar arasında en dikkat çekici olanlardan biriydi.</p> <h2 class="wp-block-heading">1980'lerde, Sovyet lideri Mihail Gorbaçov, glasnost (açıklık) ve perestroyka (yeniden yapılandırma) politikalarıyla hızla değişim başlattı</h2> <figure class="wp-block-image size-full"><img loading="lazy" decoding="async" width="1000" height="600" src="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria3.jpg" alt="Transdinyester" class="wp-image-793408" srcset="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria3.jpg 1000w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria3-703x422.jpg 703w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria3-768x461.jpg 768w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria3-150x90.jpg 150w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria3-750x450.jpg 750w" sizes="auto, (max-width: 1000px) 100vw, 1000px"/></figure> <p>Sovyetlerdeki bu politik reformlar, adeta Pandora’nın kutusunu açtı: Milliyetçilik dalgası her yeri sardı. Herkes kendi geleceğini belirlemek istiyordu! Moldova’daki bu akım 1988’de Moldova Halk Cephesi’nin kuruluşuna neden oldu. Halk Cephesi, Moldova dilinin resmi dil olarak tanınmasını ve Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçişi talep ediyordu. Ancak bu yeterli değildi! Daha radikal gruplar, Slav azınlıklarının (Ruslar ve Ukraynalılar) ülkeden çıkarılmasını bile savunuyordu. Yani durum giderek geriliyordu!</p> <p>1989'da Moldova Halk Cephesi, bazı parlamenterlerin desteğini alarak hedeflerine ulaştı: Latin alfabesi geri getirildi, Moldovaca resmi dil olarak kabul edildi ve Kiril alfabesi tarihe karıştı. Ancak bu adım, özellikle Slav azınlıklar için büyük bir tehdit olarak değerlendirildi. Transdinyester bölgesindeki çok kültürlü yapı ve dil eşitliği endişeleri artmaya başladı.</p> <p>Peki Slavlar tepki gösterdi mi? Elbette! Yedinstvo Hareketi (Birlik) adıyla Slavların haklarını savunan bir muhalefet doğdu. Yedinstvo, hem Slavlar hem de Moldovalılar için eşit haklar talep ediyordu.</p> <p>İlginizi çekebilir:</p> <p>Vermont Cumhuriyeti’nden Tayvan’a: Tarih boyunca Resmi Olarak Tanınmayan Ülkeler</p> <h2 class="wp-block-heading">Günümüzde kimse tanımıyor olsa da Transdinyester, 1990 yılında bağımsızlığını ilan etti!</h2> <figure class="wp-block-image size-full"><img loading="lazy" decoding="async" width="1000" height="600" src="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria4.jpg" alt="Transdinyester" class="wp-image-793409" srcset="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria4.jpg 1000w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria4-703x422.jpg 703w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria4-768x461.jpg 768w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria4-150x90.jpg 150w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria4-750x450.jpg 750w" sizes="auto, (max-width: 1000px) 100vw, 1000px"/></figure> <p>Moldova Parlamentosu’nda güç kazanan Halk Cephesi, 1990’larda gerginlik yarattı. Bu, Transdinyester’deki gerilimi en üst seviyeye çıkardı. Transdinyester halkı, dil reformlarına karşı 1989'da Ortak Emek Kolektifleri Konseyi’ni kurarak Moldova hükümetine meydan okumaya başladı. Grevler ve protestolar ile bölge halkı kendi kaderini tayin etme isteğini ortaya koydu.</p> <p>Sonunda beklenen gerçekleşti: Transdinyester, 1990 yılında bağımsızlığını ilan etti! 2 Eylül 1990’da yapılan referandumla Pridnestrovian-Moldavya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (PMSSR) kuruldu. Ancak Moldova hükümeti buna sessiz kalmadı. Merkezi otoriteyi geri getirmek amacıyla ordu gönderildi ve Transdinyester’de gönüllü askeri gruplar oluşturuldu. Bölge tam anlamıyla bir savaş alanına dönüştü!</p> <h2 class="wp-block-heading">Transdinyester’in arkasında kimlerin olduğu özgürce sorgulanabilir! Eski Sovyetler Birliği’nin etkisi hâlâ sürüyor!</h2> <figure class="wp-block-image size-full"><img loading="lazy" decoding="async" width="1000" height="600" src="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria5.jpg" alt="" class="wp-image-793410" srcset="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria5.jpg 1000w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria5-703x422.jpg 703w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria5-768x461.jpg 768w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria5-150x90.jpg 150w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria5-750x450.jpg 750w" sizes="auto, (max-width: 1000px) 100vw, 1000px"/></figure> <p>Ayrılıkçı gruplara destek verenler arasında Rus Kazakları, eski Sovyet ordusu ve Ukrayna’nın bozkırlarından gelen gönüllüler yer aldı. Ancak bu çatışmanın diğerlerinden farklı bir noktası vardı: etnik temizlik yaşanmadı.</p> <p>1992’de yaşanan trajik çatışmalarda 1.132 kişi hayatını kaybetti, 3.500’den fazla kişi yaralandı. Ayrıca, 70.000 kişi mülteci olarak başka ülkelere sığındı, 130.000 kişi ise iç göç etmek zorunda kaldı. Transdinyester, fiilen Moldova’nın kontrolünden çıktı ama kimse “Tamam, artık bağımsızsınız” demedi. Gerçekten de ilginç bir durum değil mi?</p> <p>Moldova hükümeti ile ayrılıkçılar arasında gerilim sürdü. Bu süreçte Rusya, resmi olarak tarafsızlık ilan etmiş gibi görünse de, sahadaki durum daha karmaşıktı. Eski Sovyet 14. Ordusu, Transdinyester'in başarısını desteklemek amacıyla açık bir yardım sağladı. Bu ordu, Moldova'nın iç kesimlerine yönelme tehdidinde bulunarak gerilimi yükseltti.</p> <p>Sonuçta, 21 Temmuz 1992’de Rusya ve Moldova arasında bir ateşkes anlaşması imzalandı. Ancak Rusya, bölgedeki askeri varlığını hiçbir zaman tamamen sonlandırmadı. OGRF (Operasyonel Grup) adı altında askerlerini hâlâ bölgede tutuyor.</p> <p>İlginizi çekebilir:</p> <p>Hollanda’dan Sri Lanka’ya: Tarihi ve Siyasi Sebeplerle Birden Fazla Başkenti Olan Ülkeler</p> <h2 class="wp-block-heading">1997 yılında Moldova Cumhuriyeti ile Transdinyester arasında barış açısından bir gelişme yaşandı</h2> <figure class="wp-block-image size-full"><img loading="lazy" decoding="async" width="1000" height="600" src="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria6.jpg" alt="" class="wp-image-793412" srcset="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria6.jpg 1000w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria6-703x422.jpg 703w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria6-768x461.jpg 768w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria6-150x90.jpg 150w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria6-750x450.jpg 750w" sizes="auto, (max-width: 1000px) 100vw, 1000px"/></figure> <p>Moldova Cumhurbaşkanı Petru Lucinschi ve Transdinyester lideri Igor Smirnov, “Primakov Muhtırası” adı verilen bir belgeye imza attılar. Rusya ve Ukrayna, bu süreçte arabuluculuk yaparak yardımcı olmaya çalıştı.</p> <p>Bu muhtıra, iki taraf arasında hukuki ve devlet ilişkilerinin kurulması ve karşılıklı güvenliğin sağlanması hedeflerini taşımaktaydı. Ek olarak, Transdinyester'e kendi ekonomik faaliyetlerini bağımsız bir şekilde yürütme hakkı tanındı. Ancak ne yazık ki, bu düzenlemeler farklı yorumlar nedeniyle tartışmalara neden oldu. Sonuç olarak, istenilen barış bir türlü tesis edilemedi.</p> <h2 class="wp-block-heading">Vladimir Putin’in danışmanlarından Dmitry Kozak, Moldova için asimetrik bir federal yapı önerdi. Bu plana göre Transdinyester, federasyon içinde küçük bir azınlık statüsünde olacaktı.</h2> <figure class="wp-block-image size-full"><img loading="lazy" decoding="async" width="1000" height="600" src="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria7-1.jpg" alt="Transdinyester" class="wp-image-793413" srcset="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria7-1.jpg 1000w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria7-1-703x422.jpg 703w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria7-1-768x461.jpg 768w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria7-1-150x90.jpg 150w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria7-1-750x450.jpg 750w" sizes="auto, (max-width: 1000px) 100vw, 1000px"/></figure> <p>“Kozak Muhtırası” olarak bilinen bu öneri, Transdinyester'e anayasa değişikliklerinde veto hakkı tanıyacağı için başlangıçta bölge yönetimi tarafından olumlu karşılandı. Ancak Moldova, içeride ve uluslararası alandaki yoğun muhalefet nedeniyle bu teklifi reddetti. Sonuç? Kozak Muhtırası, tarihin derinliklerine gömüldü.</p> <p>2005 yılında, durum daha geniş bir çerçeveye taşındı. Transdinyester, Moldova, Ukrayna, Rusya ve AGİT ile birlikte ABD ve AB gözlemci sıfatıyla müzakere masasına oturdu. Bu “5+2 Formatı” umut versede, 2011’de tekrar başlatılana kadar pek bir ilerleme kaydedilemedi.</p> <p>Moldova, 2005 yılında çıkardığı bir yasa ile Transdinyester’i özerk bir bölge olarak ilan etti. Ancak burada bir ironi var: Moldova'nın bu topraklar üzerindeki doğrudan kontrolü yok! Bu durum, uluslararası düzeyde sıkça kafa karışıklığı yaşatıyor.</p> <p>Birleşmiş Milletler üyesi ülkeler, Transdinyester’i hâlâ Moldova'nın bir parçası olarak görüyor. Öte yandan, yalnızca Güney Osetya, Artsakh ve Abhazya gibi tanınmayan bazı devletler, Transdinyester’i bağımsız bir ülke olarak kabul ediyor.</p> <h2 class="wp-block-heading">Transdinyester, kendi bayrağı, marşı, anayasası, para birimi ve parlamentosuyla bir ülke gibi işlev görüyor.</h2> <figure class="wp-block-image size-full"><img loading="lazy" decoding="async" width="1000" height="600" src="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria8.jpg" alt="Transdinyester" class="wp-image-793414" srcset="https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria8.jpg 1000w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria8-703x422.jpg 703w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria8-768x461.jpg 768w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria8-150x90.jpg 150w, https://cdn.listelist.com/wp-content/uploads/2025/01/Transnistria8-750x450.jpg 750w" sizes="auto, (max-width: 1000px) 100vw, 1000px"/></figure> <p>Kaynak: <a href="https://www.thecollector.com/transnistria-country-history/" target="_blank" rel="external nofollow">1</a></p> </div> <script> ! function(f, b, e, v, n, t, s) { if (f.fbq) return; n = f.fbq = function() { n.callMethod ? n.callMethod.apply(n, arguments) : n.queue.push(arguments) }; if (!f._fbq) f._fbq = n; n.push = n.loaded = !0; n.version = '2.0'; n.queue = []; t = b.createElement(e); t.async = !0; t.src = v; s = b.getElementsByTagName(e)[0]; s.parentNode.insertBefore(t, s) }(window, document, 'script', ' fbq('init', '876171102749855'); fbq('track', 'PageView'); </script>